فرش در دوره قاجار چگونه بوده و چه تغییراتی داشته است؟

در دوره قاجار به سبب شرایط فرهنگی و اجتماعی و … طرح هایی که دارای قاب بودند و حاشیه های آن ها بیشتر به چشم می آمدند، رواج پیدا کرد. در زیر تعدادی از طرح های معروف این دوره را نام می بریم.
1- گلفرنگ
2- بته ای
3- ماهی در هم
در فرش های این دوره گرایش به طبیعت گرایی مشهود است؛ در این دوره قالی های تصویری رواج پیدا کرد که تا پیش از این دوره زیاد به آن توجه نمی شد. فرش های تصویری یعنی فرش هایی مثل طرح یک درخت یا طبیعت، و هر چیزی که از فرم کلاسیک فرش با طرح های سنتی آن به دور باشد. کسی که فرش می بافد هر آن چه را که می بیند و حس می کند مثل منظره یک جنگل را طرح می کند و این مفهوم در برابر مفهوم انتزاعی قرار دارد .

انواع قالی های تصویری در دوره قاجار

• پادشاهان و مشاهیر
• مضامین اروپایی
• ادبی
• مذهبی

در ادمه به بررسی این قالی ها و مضامین هر طرح می پردازیم :

1. پادشاهان ومشاهیر

پادشاهان همواره سعی بر نمایش قدرت خود به وسیله هنر داشتند که این موضوع در دوره قاجار چندین برابر مهم شده بود و پادشاهان دستور می دادند تا چهره شان را نقاشی و یا بر روی قالی ببافند و آن آثار هنری را برای نفوذ قدرت خود به سایر کشور ها می فرستادند این طرح ها شامل دیدار های سیاسی و یا طرح های تک چهره و یا خانوادگی بود .
توجه به مشاهیر یکی از مضامین به کار رفته در فرش های دوره قاجار می باشد ودر فرش های این دوره چهره های افراد مشهور مذهبی ، سیاسی ، علمی و… به چشم می خورد و اسامی این اشخاص به صورت کد گذاری در حاشیه فرش ها نوشته شده است .

2. مضامین اروپایی

همان طور که می دانید در دوره قاجار روابط ایران و اروپا بسیار رونق گرفته بود و فرش بافان نیز با دیدن فرهنگ و تمدن غربی شیفته آن ها می شدند و مناظر و زندگی روزمره آن ها را طرح می کردند .

3. ادبی

طراحان فرش به مضامین برخاسته از ادبیات بسیار علاقه مند بودند و بیشتر علاقه آن ها به دو کتاب خمسه نظامی و شاهنامه فردوسی بود ، در فرش های که به طرح های قابقابی مشهور اند داستان های شاهنامه را می بینیم که هر داستان در یک قاب به صورت فشرده نشان داده شده است و اغلب اسم هر داستان کنار آن نوشته شده است .

4. مضامین مذهبی

در دوره قاجار مسائل مذهبی بسیار رونق گرفته بودند تا جایی که پادشاهان برای حفظ مشروعیت خود در میان مردم خود را شخصیتهای مذهبی جلوه می دادند .
داستان های آدم و حوا و سلیمان و سایر پیامبران در قالی های این دوره به تصویر کشیده می شد .